Düşünce, düşünme sonucu varılan, düşünmenin ürünü olan görüş, zihinsel yaratım, mütalaa, fikir, mülahaza olarak tanımlanıyor.
Düşünce özgürlüğü ne demek?
Düşünce özgürlüğü, insanın serbestçe düşünce ve bilgilere ulaşabilmesi, edindiği düşünce ve kanaatlerden dolayı kınanmaması ve bunları tek başına yada başkalarıyla birlikte (dernek, sendika, toplantı vb) çeşitli yollarla (söz, basın, resim, sinema, tiyatro vb) serbestçe açıklayabilmesi, savunabilmesi, başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir 1.
Anayasa’nın 25.maddesi;
“Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.”
Anayasa’nın 26.maddesi ise “düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetini”
“Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Danıştay “açık ve somut bir kışkırtma yada suçu suçu iteleme niteliğinde olmadıkça herkesin düşüncelerini serbestçe açıklaması, demokratik toplum olmanın başta gelen temel ilkelerinden birisi olarak kabul edilmektedir” şeklinde görüşünü açıklamıştır 2.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 19.maddesinde düşünce özgürlüğü “Bu hak fikirlerinden ötürürahatsız edilmemek, ülke sınırları sözkonusu olmaksızın haber ve fikirleri her araçla aramak, elde etmek ve yaymak hakkını gerektirir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 10.maddesi ile ifade özgürlüğü’nün kapsamı belirlenirken “Bu hak, kanaat özgürlüğü ve resmi makamlarca karışılmaksızın ve ülke sınırlarına bakılmaksızın, haber veya fikirleri almak yada iletmek özgürlüğünü içerir.”
2002 yılında AKP’nin iktidara gelmesinden sonra onlarca kitap yasaklandı 3.
29.01.2018 tarihi itibariyle 149 gazeteci cezaevinde. Merak edenler için dipnotta tek tek adları açıkladım 4.
Türkiye, AİHM’nin hakkında en fazla ifade özgürlüğü ihlaline hükmettiği ülke oldu. AİHM 2014-2015 yılında Avrupa’dan gelen toplam 28 davada ifade özgürlüğünün ihlaline hükmetti. Bu ihlal kararlarının 10’unu Türkiye’den gelen şikayetler oluşturdu.
AİHM’nin 2017 bilançosu mahkeme başkanı Guido Raimondi tarafından 25.01.2018 günü Strasbourg’da açıklandı. İstatistiklere göre, 1 Ocak 2018 itibarıyla AİHM gündeminde 47 Avrupa Konseyi üyesi ülkeden gelen toplam 56 bin 250 dava başvurusu bulunuyor. Hakkında en fazla dava başvurusu olan ülke Romanya. Bu ülkeye karşı başvuru sayısı 9 bin 920. Romanya’yı sırasıyla Rusya (7.747), Türkiye (7.518), Ukrayna (7.112), İtalya (4.665), Macaristan (3.535), Azerbaycan (2.027), Gürcistan (1.924), Ermenistan (1.819) ve Polonya (1.403) izliyor.
Türkiye hakkında açıklanan 116 kararın 99’unda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) en az bir maddesinin ihlal edildiğine hükmedildi. Türkiye’ye karşı açılmış davalarda en fazla ihlal hükmü AİHS’nin 5’inci (emniyet ve güvenlik hakkı), 6’ncı (adil yargılanma) ve 10’uncu (ifade özgürlüğü) maddelerinden verildi. Türkiye 6’ncı maddeyi 46 kez, 5’inci maddeyi ise 19 kez ihlal etti.
Türkiye geçtiğimiz yıllardaki gibi bir kez daha “AİHS’nin ifade özgürlüğü maddesini en çok ihlal eden devlet” olarak kaldı. AİHM 2017’de 47 Avrupa Konseyi üyesi ülkeden gelen davalarda 10’uncu maddenin 44 kez ihlal edildiğine hükmetti. Bu kararların 16’sı Türkiye’ye karşı açılmış davalarda verildi 5.
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu tarafından hazırlanan rapor ile 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL döneminde yaşanan insan hakkı ihlalleri bir rapor haline getirildi. Bu rapora göre, OHAL döneminde anayasal güvence altına alınan 12 temel hak ihlal edildi.
Raporda, KHK ile ihraçlarda ihlal edilen haklar şu şekilde sıralanmıştır.
- KHK ile liste usulü ihraç, Anayasa’nın 121, 129 ve 130. maddelerine aykırılık taşımaktadır. Nitekim OHAL’in gerekli kıldığı konularda KHK çıkarılabilmektedir. Savunma hakkı tanınmadan kamu görevlilerine disiplin cezası verilememesi mümkün olmayıp, bu gibi yaptırımların yargı denetimi dışında tutulması mümkün değildir.
- Anayasa’nın 125. maddesi uyarınca idarenin her türlü eylem ve işlemleri yargı denetimine tabidir. KHK ile tesis edilen kamu görevinden çıkarma işlemleri için açılan davalarda incelenmeksizin red kararları verilmesi hukuka aykırılık teşkil etmektedir.
- Hak arama özgürlüğü, savunma hakkı, masumiyet karinesi, adil yargılanma hakkı etkili başvuru yolu ihlal edilmiştir. Anayasa 36. ve 40. madde ile AİHS 6. ve 13. madde ihlal edilmiştir.
- Ayrımcılık yasağı, Anayasa 10. maddesindeki kanun önünde eşitlik hakkı, AİHS’in 14. maddesindeki ayrımcılığa uğramama hakkı, İLO’nun 111 sayılı iş ve meslekte ayrım görmeme hakkı bağlamında ihlal edilmiştir.
- Din ve vicdan özgürlüğü hakkı Anayasanın 24. maddesi ile AİHS’in 9. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir.
- Düşünce ve kanaat özgürlüğü hakkı, ifade özgürlüğü Anayasanın 25. maddesi ile AİHS’in 10. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir. Binlerce kamu görevlisinin sosyal paylaşımlarındaki eleştiriler nedeni ile ihraç edildiği iddia edilmiştir.
- Örgütlenme özgürlüğü Anayasanın 51 ve 53. maddeleri ile AİHS’in 11. maddesi, İLO’nun 158 sayılı sözleşmesi bağlamında ihlal edilmiştir. Binlerce kamu görevlisi sendikal haklarını kullandıkları için ve bu temelde muhalefet ettikleri için ihraç edildiği ileri sürülmüştür.
- Özel hayata saygı hakkı, kişisel veriler Anayasanın 20. maddesi ile AİHS’in 8. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir.
- Çalışma hakkı Anayasanın 49 ve 50. maddeleri, BM Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’nin 7. maddesi, İLO’nun 111 ve 158 sayılı sözleşmeleri bağlamında ihlal edilmiştir. Ayrıca alınan kararlar, BM Ekonomik ve Sosyal Komitenin 2005 tarihli 18 nolu genel açıklayıcı yorum kararına aykırılık teşkil etmektedir.
- Toplanma ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı Anayasanın 34. maddesi ile AİHS’in 11. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir.
- Seyahat özgürlüğü hakkı, sadece suç isnad edilenler değil eş ve yakınlarının pasaport iptalleri ile Anayasanın 23. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir.
- Mülkiyet hakkı mal varlıklarına el konulması suretiyle Anayasanın 35. maddesi bağlamında ihlal edilmiştir.
Raporda bu hak ihlallerinin, Türkiye’nin yargılama yetkisini kabul ettiği ve Anayasa’nın 90. maddesi uyarınca uymakla yükümlü olduğu AİHM içtihatlarına aykırılık teşkil ettiği ifade edilmektedir.
Son günlerde Afrin harekatı sonrasında yaşanan gelişmeler, düşünce özgürlüğü açısından son derece önemlidir. Zeytin Dalı Harekatı’nın ardından sosyal medya paylaşımları nedeniyle dört günde en az 91 kişi gözaltına alındı, onlarca kişi tutuklandı.
TTB, Afrin operasyonun başlamasının ardından “Savaşa hayır, barış hemen şimdi!” açıklamasında bulunması üzerine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Tabipler Birliği’ne “Terörist seviciler” sözleriyle tepki gösterdi.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Afrin’e yönelik harekata ‘Savaşa hayır’ diyerek karşı çıkan Türk Tabipler Birliği’nin “aymaz, ahlaksız, cibiliyesiz olduğunu” ifade etti.
Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ, “Savaşa hayır” diyen Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve Türk Tabipler Birliği’nin (TTB) isimlerinden “Türk’ü çıkarmaları gerektiği” görüşünü dile getirdi.
Ben kendi adıma, doğu ve güneydoğudaki terörist yapılanmalara çok önce müdahale edilmesi ve buraların temizlenmesi gerektiğine inanıyorum. Ve daha da önemlisi açılım süreci ile bu mücadelenin geciktirildiğini düşünüyorum. Benim bu düşüncelere sahip olmam, “savaşa hayır” diyen kuruluş ve insanlara saygı duymama engel olmamalı.
Düşünce özgürlüğü, herkesin Anayasa ve yasaların belirlediği sınırlar içinde inandıklarını, hissettiklerini, yaşanan olaylar üzerine fikirlerini özgürce ifade edebilmesidir. İktidarın görüşüne aykırı düşünen kişi ve kurumların, görüşlerini açıklaması son derece doğaldır. Bu açıklamaların aşağılanması, hakarete maruz kalması, kişilerin sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle gözaltına alınıp tutuklanması açıkça düşünce özgürlüğünün ihlalidir.
Yazımı Voltaire ait olduğu iddia edilen bir sözle bitirmek istiyorum.
“Düşüncelerine katılmıyorum, ama senin düşüncelerini savunma hakkını sonuna kadar destekleyeceğim”
1)Bülent TANÖR,Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, BDS Yayını, İstanbul 1990,sf.89.
2)Danıştay 5.Dairesi, 1986/1723 E., 1991/, 18.07.1991 T.
3)Savaş Ganimetleri
Amerikan Silah Ticaretinin İnsan Bedeli. ABD’li yazar John Tirman kitabının çevirisi nedeniyle Aram Yayıncılık’ın sahibi Fatih Taş’ın altı yıla kadar hapsi istendi. Kitapta, 1990’larda Güneydoğu’da yaşanan olayların ABD tarafından desteklendiği savunuluyor.
İtirafçı Bir Jitemci Anlattı
Aram Yayıncılık’tan çıkan kitap nedeniyle yayıncı Fatih Taş’ın ‘Terörle mücadele edenleri hedef göstermek’ suçundan yargılandı.
Kayıpsın Diyorlar
Gazeteci Nazım Babaoğlu’nun 1994’te kaçırılmasıyla ilgili kitaptaki Kürtlerle ilgili bazı ifadeler suç kabul edildi. Yayıncı Fatih Taş, altı ay hapis cezası aldı.
Gerçek Bizi Özgür Kılacak
Belge Uluslararası Yayıncılık’tan çıkan ve Ermeni tehcirini konu alan kitapla ilgili yayıncı Ragıp Zarakolu yargılandı.
Bir Ermeni Doktorun Yaşadıkları-Garabet Haçeryan’ın İzmir Güncesi
Kitabı yayımlayan Belge yayınları sahibi Ragıp Zarakolu’nun beş yıla kadar hapis cezasına çarptırılması istendi.
İzmir Büyücüleri
Yunanlı Yazar Mara Meimaridi’nin kitabı Literatür Yayıncılık’tan çıkmıştı. Yayın yönetmeni Abdullah Yıldız, ‘Türklüğü aşağılamak’tan yargılandı.
Bin Yılların Mirası Nasıl Yakıldı? Yitik Köyler
Kürdistan’da yok olan 14 köyün anlatıldığı ve fotoğrafların yayımlandığı ‘Yitik Köyler’ kitabı nedeniyle gazeteci Zülküf Kışanak ‘Türkiye Cumhuriyeti’ni alenen aşağılamak’tan 3 bin TL para cezasına çarptırıldı. Kitaba konu olan Bingöl’ün Sağgöze Köyü’nde yaşananlar AIHM’de dava konusu olmuş ve Türkiye tazminat ödemeyi kabul etmişti.
İki Şehrin Hikayesi
Aykırı Yayınları’ndan çıkan ‘Iki Şehrin Hikayesi/ Ankara-İstanbul çatışması’ adlı kitaptaki makale nedeniyle yazar Seyfi Öngider’e ‘Atatürk’ün manevi hatırasına hakaret’ suçundan dava açıldı.
‘Sovyet Kürtleri’ Hakkında Tarihi ve Güncel İnceleme/Diaspora Kürtleri
Hejare Şamil’in yazdığı kitap nedeniyle yayıncı Ahmet Önal hakkında PKK propagandası yaptığı gerekçesiyle dava açıldı.
Tutkular ve Tutsaklar
Evin Aydar Çiçek’in kitabı nedeniyle Peri Yayınevi’nin sahibi Ahmet Önal, ‘Atatürk’ün hatırasına sövme’ suçundan bir yıl üç ay cezaya çarptırıldı.
Kitle Medyasının Ekonomi Politiği
Rızanın İmalatı: ABD’li düşünür ve dilbilimci Noam Chomsky’in Edward S. Herman’la birlikte yazdığı kitap nedeniyle yayımcı Fatih Taş , kitabı yayıma hazırlayan Ömer Faruk Kurhan ve Lütfi Taylan Tosun hakkında dava açıldı.
Baba ve Piç
Elif Şafak’ın kaleme aldığı kitapla ilgili ‘Türklüğü aşağılama’ suçundan soruşturma başlatıldı. Beyoğlu Cumhuriyet Savcılığı ‘kovuşturmaya yer yok’ kararı verdi ama bir üst mahkeme bu kararı kaldırdı. Böylece Şafak ve yayıncısı Hüseyin Semih Sökmen hakim karşısına çıktı.
Aralarında Irvine Welsh’in ‘Porno‘ ile ‘Olağanüstü, Üç Kimyasal Romans‘ının da bulunduğu altı kitap toplatıldı
Marquis de Sade’nin, Ayrıntı Yayınları’ndan çıkan ‘Yatak Odasında Felsefe’ adlı kitabı imha edildi. Ömer Faruk Farsakoğlu ile çevirmen Kerim Sadi’ye para cezası verildi.
Erje Ayden’in, Piramit Yayıncılık’tan çıkan ‘İkinci Caddenin Çılgın Yeşili’ ve ‘Hauptbahnhof’ta Indim Trenden’ kitapları imha edildi. Yayıncı Bedri Baykam para cezasına çarptırıldı.
Chuck Palahniuk’un ‘Tıkanma‘ adlı Ayrıntı Yayınları’ndan çıkan kitabı toplatıldı.
Meltem Arıkan, Everest Yayınları’ndan çıkan ‘Yeter Tenimi Acıtmayın’ kitabı toplatıldı. ‘Muzır’ bölümleri çıkarılarak yeniden yayımlandı.
Filiz Bingölçe’nin Metis Yayınları’ndan çıkan ‘Kadın Argo Sözlüğü’ kitabıyla ilgili dava açıldı.
Murat Hiçyılmaz’ın Piramit Yayıncılık’tan çıkan ‘Aum‘ kitabı toplatıldı. Istanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Murat Hiçyılmaz ve yayıncısı Bedri Baykam hakkında dava açıldı.
Umut Yayımcılık tarafından basılan Nergiz isimli kitap 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından sakıncalı bulunarak toplatıldı. Kitap 19 Aralık katliamı sonrasında ölüm orucu direnişinin 123. günü yaşamını yitiren Nergiz Gülmez’in hayatını konu alıyordu.
Yukarıda alıntıladığım dosya, Mayıs 2011’e kadar olan verileri kapsıyor. Sonrasından hatırladıklarım: çevirdikleri kitap nedeniyle çevirmenlerin bile yargılanması ve William Burroughs’un Yumuşak Makine adlı romanının yasaklanması…
Dosya için kaynak: ANF
4)Tutuklu olan gazeteciler:
- Abdulkadir Turay- Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri
2. Abdullah Kılıç – Meydan Gazetesi köşe yazarı
3. Abdullah Özyurt- Zaman Gazetesi muhabiri
4. Abdulvahap İş- Serbest gazeteci
5. Ahmet Altan
6. Ahmet Feyzullah Özyurt
7. Ahmet Memiş – Haberdar İnternet Sitesi haber müdürü
8. Ahmet Metin Sekizkardeş- Zaman Gazetesi, Gazeteci-yazar
9. Ahmet Şık- Cumhuriyet Gazetesi
10. Ahmet Turan Alkan- Zaman Gazetesi eski yazarı
11. Ahmet Yavaş- TRT (Erzurum)
12. Akın Atalay- Cumhuriyet Vakfı İcra Kurulu Başkanı
13. Alaattin Güner- Cihan Haber Ajansı eski Medya Direktörü
14. Alaattin Kaya – Zaman Gazetesi imtiyaz sahibi
15. Ali Ahmet Böken- TRT Haber koordinatörü
16. Ali Aşikar – Azadiya Welat Gazetesi çalışanı
17. Ali Bulaç- Zaman Gazetesi eski yazarı
18. Ali Konar- Azadiya Welat Gazetesi Temsilcisi, Hükümlü
19. Ali Ünal- Zaman Gazetesi köşe yazarı
20. Arafat Dayan- Demokratik Ulus Gazetesi eski yazı işleri müdürü
21. Aslı Ceren Aslan – Özgür Gelecek Gazetesi yazı işleri müdürü
22. Ayhan Demir – Çaldıran Haber Ajansı imtiyaz sahibi
23. Ayşe Nazlı Ilıcak- Yarına Bakış Gazetesi yazarı
24. Ayşenur Parıldak- Zaman Gazetesi eski muhabiri
25. Aytekin Gezici- Gazeteci-Yazar
26. Aziz İstegün- Zaman Gazetesi Diyarbakır Bölge Temsilcisi
27. Bayram Kaya – Zaman Gazetesi muhabiri
28. Behram Kılıç – Zaman Gazetesi eski yazarı
29. Beytullah Özdemir- Zaman Gazetesi Düzce temsilcisi
30. Burak Ekici – Birgün Gazetesi internet editörü
31. Cebrail Parıltı- Anadolu Ajansı (AA) Derik muhabiri
32. Cemal Azmi Kalyoncu – Gazeteci ve Yazarlar Vakfı
33. Ceren Taşkın- Hatay Ses Gazetesi çalışanı
34. Cuma Kaya- Zaman Gazetesi, Gazeteci-yazar
35. Cuma Ulus – Miilet Gazetesi yayın koordinatörü
36. Cumali Önal- Zaman Arapça servis sorumlusu
37. Cüneyt Seza Özkan – Samanyolu TV haber yayın yönetmeni
38. Çağdaş Erdoğan – Serbest fotomuhabiri
39. Deniz Yücel- Die Welt Türkiye Temsilcisi
40. Emin Demir- Serbest Gazeteci
41. Emre Soncan- Zaman Gazetesi eski savunma muhabiri
42. Ercan Gün- Fox TV Haber Editörü
43. Erdal Süsem- Eylül Dergisi Editörü, Hükümlü
44. Erdal Şen- Meydan gazetesi eski yazı işleri müdürü
45. Erdoğan Alayumat – Dihaber muhabiri
46. Erol Yüksel- TRT Haber Dairesi başkan yardımcısı
47. Erol Zavar- Odak Dergisi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü, Hükümlü
48. Ersin Şanlı- TRT yurt haberleri müdürü
49. Fahrettin Kılıç-Özgür Toplum Dergisi çalışanı
50. Faruk Akkan- Cihan Haber Ajansı genel müdürü
51. Fatma Ölmez- Radyo Ses çalışanı
52. Ferhat Çiftçi- Azadiya Welat Gazetesi Gaziantep Temsilcisi, Hükümlü
53. Fevzi Yazıcı- Zaman Gazetesi görsel yönetmeni
54. Furkan Gökşen- detailhaber.com sitesi yayın yönetmeni
55. Gökçe Fırat Çulhaoğlu – Türksolu Gazetesi yazarı
56. Gurbet Çakar- Hevi Kadın Dergisi, Hükümlü
57. Gültekin Avcı- Bugün köşe yazarı
58. Habip Güler – Zaman Gazetesi muhabiri
59. Hakan Aksel- TRT yapımcı-yönetmen
60. Hakan Taşdelen- Zaman Gazetesi, Gazeteci-yazar
61. Halil İbrahim Balta – Zaman Gazetesi ekonomik muhabiri
62. Halil İbrahim Mert- TRT (Erzurum)
63. Hamza Günerigök- TRT spikeri
64. Hamit Dilbahar- Azadiya Welat Gazetesi yazarı, Hükümlü
65. Hanım Büşra Erdal – Zaman Gazetesi muhabiri
66. Haşim Söylemez- Aksiyon Dergisi eski yazarı
67. Hatice Duman- Atılım Gazetesi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü, Hükümlü
68. Havva Cuştan – Etha muhabiri
69. Hidayet Karaca- Samanyolu Yayın Grubu Başkanı
70. Hüseyin Aydın – Cihan Haber Ajansı muhabiri
71. Hüseyin Turan- Zaman Gazetesi, Gazeteci-Yazar
72. ibrahim Kareyeğen- Zaman gazetesi eski yazı işleri müdürü
73. İdris Sayılgan – DİHA muhabiri
74. İdris Yılmaz – gazeteyasam.com sitesi genel yayın yönetmeni
75. İlker İlkan- Azadiya Welat Gazetesi çalışanı
76. İsmail Avcı- Zaman Gazetesi Diyarbakır muhabiri
77. İsminaz Temel – Etha editörü
78. Kamuran Sunbat- DİHA Çukurova eski Muhabiri, Hükümlü
79. Kemal Özer – Evrensel Gazetesi Tunceli muhabiri
80. Kenan Karavil- Radyo Dünya genel yayın yönetmeni,Hükümlü
81. Lokman Erdoğan- Çorum Manşet Gazetesi yayın kurulu üyesi
82. Mehmet Ali Ay
83. Mehmet Altan
84. Mehmet Baransu- Taraf Gazetesi Yazarı
85. Mehmet Çakmakçı – Medyascope TV çalışanı
86. Mehmet Güleş- Diha muhabiri
87. Mehmet Gündem – Milliyet Gazetesi eski yazarı
88. Mehmet Kuru- Zaman Gazetesi Eskişehir muhabiri
89. Mehmet Özdemir- Zaman Gazetesi sorumlu yazı işleri müdürü
90. Meltem Oktay- Dicle Haber Ajansı muhabiri
91. Mikail Barut- Özgür Halk Dergisi eski editörü, Hükümlü
92. Miktat Algül- Mezitli FM genel yayın koordinatörü,Hükümlü
93. Mizgin Çay– Radyo Karacadağ
94. Muhsin Pilgir – Zaman Gazetesi ve Cihan Haber Ajansı muhabiri
95. Murat Avcıoğlu- Zaman Gazetesi, Gazeteci-yazar
96. Murat Dağdeviren- Demokrat Gebze Gazetesi sahibi
97. Murat Güreş- güncelgazete.com sitesi gen.yayın yön.
98. Murat Öztürk- Çorum Manşet sorumlu yazı işleri müdürü
99. Murat Sabuncu- Cumhuriyet Gazetesi genel yayın yönetmeni
100. Mustafa Erkan Acar – Bugün Gazetesi haber müdürü
101. Mustafa Gök- Ekmek ve Adalet Dergisi Ankara Temsilcisi, Hükümlü
102. Mustafa Ünal- Zaman Gazetesi eski Ankara Temsilcisi
103. Mutlu Çölgeçen- Millet gazetesi yazı işleri koordinatörü
104. Mutlu Özay – Cihan Haber Ajansı muhabiri
105. Mümtazer Türköne- Zaman Gazetesi köşe yazarı
106. Nedim Türfent- Dicle Haber Ajansı (DİHA) Muhabiri
107. Nuh Gönültaş – Bugün Gazetesi eski köşe yazarı
108. Nur Ener – Yeni Asya Gazetesi editörü
109. Nuri Durna- TRT (Erzurum)
110. Nuri Yeşil- Azadiya Welat Gazetesi Dersim Temsilcisi, Hükümlü
111. Nurullah Kaya- Zaman Gazetesi Gaziantep bölge temsilcisi
112. Oğuz Usluer – Habertürk TV eski haber koordinatörü
113. Osman Yakut- Zaman Gazetesi Antalya muhabiri
114. Ömer Faruk Aydemir – Eski İhlas Haber Ajansı İstihbarat Şefi
115. Ömer Oruç – Zaman Gazetesi İzmir muhabiri
116. Ömer Özdemir – Cihan Haber Ajansı ve Zaman Gazetesi Antalya muhabiri
117. Özcan Keser – TRT muhabiri
118. Özkan Mayda- Antalya Zaman Gazetesi muhabiri
119. Ramazan Alkan- Yeni Akit muhabiri
120. Recai Morkoç – Cihan Haber Ajansı Antalya muhabiri
121. Resul Cengiz- Zaman Gazetesi Denizli eski muhabiri
122. Sadık Demir- Radyo Karacadağ
123. Salih Erbekler- Radyo Karacadağ
124. Sait Gürkan Tuzlu – Cihan Haber Ajansı muhabiri
125. Sami Tunca- Mücadele Birliği Dergisi yazı işleri müdürü, Hükümlü
126. Serhat Şeftali – Zaman Gazetesi Antalya muhabiri
127. Serkan Aydemir- Bitlis Aktüel gazetesi muhabiri
128. Seyit Kılıç – TRT Haber muhabiri
129. Seyithan Akyüz- Azadiya Welat Gazetesi Adana, Hükümlü
130. Sezgin Kartal- Sosyalist Dayanışma Dergisi yazı işleri sorumlusu
131. Şahabettin Demir- Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri, Hükümlü
132. Şahin Alpay- Zaman Gazetesi yazarı
133. Şeref Yılmaz- Irmak TV yönetim kurulu başkan yardımcı
134. Şerife Oruç- Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri
135. Tuncer Çetinkaya – Zaman Gazetesi Antalya temsilcisi
136. Ufuk Şanlı- Vatan Gazetesi eski yazarı
137. Ünal Tanık- RotaHaber internet sitesi genel yayın yönetmeni
138. Vahit Yazgan- Zaman Gazetesi İzmir Bölge Temsilcisi
139. Vedat Demir- Yarına Bakış Gazetesi eski yazarı
140. Yakup Çetin – Zaman Gazetesi muhabiri
141. Yalçın Güler- TRT (Erzurum)
142. Yasir Kaya – Eski Fenerbahçe TV Haber Müdürü
143. Yener Dönmez- Habervaktim sitesi kurucusu
144. Yetkin Yıldız – Aktif Haber int. sitesi genel yayın yönetmeni
145. Yılmaz Kahraman- Özgür Halk Dergisi Editörü, Hükümlü
146. Yüksel Durgut – Zaman Gazetesi çalışanı
147. Zafer Özsoy- Zaman Gazetesi, Gazeteci-yazar
148. Zehra Doğan- Jinha eski editörü
149. Ziya Ataman- Dicle Haber Ajansı (DİHA) stajyer muhabiri
5)http://yarinhaber.net/guncel/62773/aihmnin-2017-bilancosu-turkiye-ifade-ozgurlugu-maddesini-en-cok-ihlal-eden-ulke