Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Aydın ili Merkez, İncirliova İlçesi Kızılcaköy, Dereağzı ve Gerenkova Mahalleleri mevkiindeki yapılması planlanan Sarı Zeybek JES (54 MWe) projesi ile ilgili olarak Bakanlığa sunulan ÇED Raporu İnceleme Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenerek, “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararı tesis edilmiş ve 10.04.2020 tarihinde duyurulan işlemin iptali istemiyle dava açılmıştı.
Aydın 1.İdare Mahkemesi’ne açılan dava nedeniyle düzenlenen bilirkişi raporu ile sonuç olarak;
“SONUÇ
Aşağıda ÇED Raporu’nda belirlenen eksikler madde madde verilmiş olup, ÇED özel formatında Davalı tarafından belirlenen ilgili başlıklar belirtilmiştir.
1–ÇED raporunda hava kirliği değerlendirmeleri ile ilgili olarak, akışkan içerisindeki NCG oranı verisini gösteren akredite laboratuvar analizlerinin bulunmaması, bu oranlara bağlı olarak hesaplanan kütlesel debi ile hava modelleme çalışmalarının güvenirliğinin tartışmalı olması nedeniyle ÇED raporunun eksik olduğuna ilişkin kanaat getirilmiştir. ÇED özel formatında Davalı tarafından belirlenen ilgili başlık aşağıda verilmiştir.
III.13. Santralden kaynaklanacak emisyonlar, emisyonların azaltılmasına yönelik işlemler, Sera gazı emisyonlarının belirlenmesi ve iklim değişikliklerine etkileri, koku problemine karşı alınacak önlemler, atık gazların yararlı ürüne dönüştürülmesi ve emisyonların düşürülmesi için yapılacak işlemler, CO2 depolanması ile ilgili yapılacak işlemler,
2-İşletilmek istenen Jeotermal Kaynağın rezerv miktarının belirlenmediği görülmüştür.
III.6. Jeotermal kaynağın rezervuar miktarı, kimyasal analizi ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesi, sondajlardan çıkacak S, Pb, As ve Hg analizlerinin yapılması, rezervuar ve re-enjeksiyon kuyuları ile ilgili işlemlerin nasıl yapılacağı, açılacak kuyu adedi, kuyuların kapasiteleri, (teçhis planı), kuyu litolojik logları, rezervuarın yayılımı kuyuların debisi, kuyubaşı basıncı ve sıcaklığı, verim, üretim kuyuları-santral-reenjeksiyon kuyuları arası mesafe, kuyuların birbiri arasındaki ….186
3-Jeotermal rezervuarı için hesaplanan yıllık beslenim miktarının kuşku içerdiği tespit edilmiştir.
III.11. Rezervuarın sürdürülebilirliğive sürdürebilirliği amacıyla yapılacak şilemler ve izleme çalışmaları,… 205
4- Projenin bölgenin soğuk su akiferleri ve akarsuları üzerindeki muhtemel olumsuz etkileri ve alınması gereken önlemler hakkında yeterle çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir.
II.3. Hidrojeolojik özellikleri (yeraltı su seviyeleri, halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyular, proje alanına mesafeleri, emniyetli çekim değerleri, çevresel durum tespiti açısından yer altı suyunun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri ile mevcut ve planlanan kullanımı), …. 88
II.4.Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası),………. 98
5-Meydana gelmesi muhtemel bir kuyu patlaması (blow-out) hadisesi için firma tarafından oluşturulmuş acil eylem planı bulunmadığı, tespit edilmiştir.
III.14. Sondaj çalışmaları sırasında, kuyu patlamaları ve boru battı ve reenjeksiyon sorunları vb ortaya çıkması durumunda uygulanacak acil müdahale planları…. 221
III.16.. Jeotermal akışkanın kontrolsüz boşaltan” dahil projeden kaynaklı yeraltı-yüzey suyu, toprak ve tarımsal alanlara olabilecek etkiler ve kirlenmenin önlenmesi için yapılacak işlemler,… 232
6-Rapor içinde; “Sondaj çalışması sonucunda kaynağa ulaşılması ile birlikte akışkanın yüzeye çıkmasına kontrollü olarak müsaade edilecek, kuyudaki stabilite sağlanana dek (kuyu temizliği) bu işlem yapıldıktan sonra kaynaktan numuneler alınarak test edilecektir. Test süresince açığa çıkacak su ve buhar karışımı jeotermal kaynak borular vasıtasıyla kil dolgusu ve jeomembranı bulunan test suyu depolama alanına aktarılacaktır. Test suları sızdırmasız alanlarda biriktirilecektir.” denilmektedir, ancak söz konusu depolama alanının yeri, boyutları ve diğer özellikleri hakkında Nihai ÇED Raporu içinde ve eklerinde hiçbir bilgi verilmediği tespit edilmiştir.
III.7. Sondaj kuyuları üretim test süreci, sondaj projesi, sondajda oluşacak çamur miktarı, çamur havuzu, hacmi, yeterliliği, kullanım sonrası nasıl bertaraf edileceği, bu çamurun temizlenmesi ve sıvıdan ayrıştırılması ile ilgili yapılacak işlemler, sondaj esnasında olabilecek emisyonlar,….193,
III.8. Sondaj test sürecinde açığa çıkıcak test suyu depolaması için yapılacak işlemler, test aşamasında açığa çıkacak su miktarı, hangi alıcı ortama nasıl bertaraf edileceği, jeotermal suyun çevreye zarar vermesinin önlenmesi amaçlı re-enjeksiyon çalışmaları kapsamında yapılacak işlemler,…195
7-Yerleri yanlış seçilmiş olan YAS-1 VE GK-1 gözlem kuyu yerlerinin; Yeraltısuyu akış yönünün kuzeyden güneye olması nedeniyle uygun olmadığı tespit edilmiştir.
III.9.Üretim ve reenjeksiyon kuyularında oluşabilecek kabuklaşma tahmin hesapları, jeotermal akışkanın taşınacağı boruların özellikle, borulardaki kabuklaşmayı önleyici tedbirler, kullanılacak inhibitörün kimyasal özellikleri ve miktarları, üretim ve re-enjeksiyon kuyularının verimli kullanılması için yapılacak işlemler, kuyubaşı üniteleri, kuyuların temizliği ya da kullanılmayan kuyuların tekrar üretime geçirilmesi çalışmaları sırasında ortaya çıkabilecek etkiler, gözlem kuyular’ ve harita üzerinde gösterilmesi,… 197
Tarafımızdan 3 (üç) nüsha hazırlanan işbu rapor ortak kanaatimiz olup, son kanaat yüce mahkemenizin olmak üzere saygıyla arz olunur.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
