T.C.
YARGITAY
CEZA GENEL KURULU
ESAS NO.2015/99
KARAR NO.2018/313
KARAR TARİHİ.26.06.2018
Kararı Veren
Yargıtay Dairesi : 4. Ceza Dairesi
Mahkemesi :Asliye Ceza
Günü : 27.01.2010
Sayısı : 455-17
Sanık …’in hakaret suçundan TCK’nun 125/1, 43 ve 53. maddeleri uyarınca 3 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hak yoksunluğuna ilişkin Denizli 3. Asliye Ceza Mahkemesince verilen 27.01.2010 gün ve 455-17 sayılı hükmün, sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 4. Ceza Dairesince 02.04.2014 gün ve 35707-10247 sayı ile onanmasına karar verilmiştir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ise 10.05.2014 gün ve 260298 sayı ile;
“İtirazın konusunu oluşturan uyuşmazlık, hakaret suçundan kurulan mahkûmiyet hükmünde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinin uygulanmama gerekçesinin yasal ve yeterli olup olmadığının belirlenmelerine ilişkindir.
Sanık hakkında hakaret suçundan kurulan mahkûmiyet hükmünde, sanığın sabıkasının bulunmadığı anlaşılmış ise de, müdahilin zararını gidermediğinden, lehine CMK’nun 231. maddesinin uygulanmasına taktiren yer olmadığına ilişkin kararın, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinin uygulanmama gerekçesinin yasal ve yeterli olup olmadığına ilişkin yapılan incelemede,
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231. maddesinin beşinci fıkrasında
‘sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki
yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise; mahkemece, hükmün
açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir…’ şeklinde düzenlenmiştir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesinin koşulları ise
aynı Kanun maddesinin altıncı fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre;
‘a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları
göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği konusunda kanaate varılması,
c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade,
suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi gerekir’
Yüksek Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 01.02.2011 tarihli kararında da
belirtildiği gibi,
‘5560, 5728, 5739 ve 6008 sayılı Kanunlar ile 5271 sayılı CMK’nun 231.
maddesinde gerçekleştirilen değişiklikler göz önüne alındığında hükmün
açıklanmasının geri bırakılması kararının koşullarını şu şekilde belirlemek
mümkündür:
1) Suça ilişkin koşullar;
a- Yapılan yargılama sonucu hükmolunan cezanın iki yıl veya daha az süreli
hapis veya adli para cezası olması,
b- Suçun, Anayasanın 174. maddesinde güvence altına alınan İnkılâp Yasalarında
yer alan suçlardan bulunmaması,
2) Sanığa ilişkin koşullar;
a- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olması,
b- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade,
suçtan önceki hale getirme veya tamamen giderilmesi,
c- Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları
göz önünde bulundurularak, sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate
ulaşılması,
d- Sanığın açıkça bu kurumun uygulanmasını kabul etmeme yönünde irade beyan
etmemesi gerekmektedir.
Tüm bu koşulların bulunması hâlinde, mahkemece hükmün açıklanmasının geri
bırakılmasına karar verilebilecek ve sanık beş yıl süreyle denetimli serbestlik
tedbirine tabi tutulacaktır’
Zararın, aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle
giderilmesinden anlaşılması gereken hususlar nelerdir, manevi zararlar bu
kapsama dâhil midir, zarar konusunda mahkemece herhangi bir araştırma
yapılmasına gerek bulunmakta mı, bulunmakta ise bu araştırmanın kapsamı nasıl
belirlenmelidir ?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının objektif koşullarından birisi de
suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan
önceki hâle getirme veya tamamen giderilmesidir. Burada, uğranılan zararlardan
kast edilen maddi zararlar olup, manevi zararlar bu kapsamda
değerlendirilmemelidir.
Maddi zararın bizzat sanık tarafından yerine getirilmesi gerekmeyip, sanık
adına onun bilgisi ve rızası tahtında üçüncü kişiler tarafından da tazmin,
aynen iade veya eski hale getirme suretiyle giderilmesi de olanaklıdır. Ancak,
herhangi bir zararın doğmadığı veya zarar doğurmaya elverişli bulunmayan suçlar
yönünden bu koşul aranmayacaktır. Örneğin, 6136 sayılı Kanunun 13. maddesine
aykırılık hâlinde, herhangi bir zarar bulunmadığından zararın giderilmesi
koşulu aranmaz.
Zararın belirlenmesinde hâkim, ceza yargılamasında şahsi hak davasına yer
verilmediği gerçeğini de göz önünde bulundurmak koşuluyla, kanaat verici basit
bir araştırma yapmalı, hukuk hâkimi gibi gerçek zararı tam anlamıyla saptamaya
çalışmamalıdır. Zira, 5271 sayılı Kanunun 231. maddesindeki düzenleme, kişinin
ileride hukuk mahkemesinde şahsi hak davası açmasına ve giderilmediğini düşündüğü
gerçek zararının saptanarak kalan kısmına da hükmedilmesini isteme yönünden bir
engel oluşturmamaktadır.
Bu açıklamalara göre, sanık …’in, katılan … Balcı’ya karşı hakaret suçunu
işlediğinin mahkemece kabul edilmesi karşısında, katılan yönünden oluşmuş maddi
bir zarar bulunmadığı göz önüne alınmadan, yerel mahkemenin katılanın maddi
zararının giderilmediğinden bahisle sanık hakkında CMK’nun 231. maddesinin
uygulanmama gerekçesi dosya içeriğine uygun düşmemektedir.
Burada katılanın inceleme dışı şantaj suçundan dolayı maddi zararının
oluştuğu kabul edilse bile, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun
her bir suç için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir. Yerel mahkemece
hakaret suçunun niteliği gereği maddi zarar doğurmaya elverişli bir suç olmadığı
gözetilmeden, katılanın zararının giderilmediği şeklindeki yasal ve yeterli
olmayan gerekçe ile hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına
karar verilmesinin isabetli olmadığı” görüşüyle itiraz kanun yoluna
başvurmuştur.
5271 sayılı CMK’nun 308. maddesi uyarınca inceleme yapan Özel Dairece,
27.11.2014 gün ve 25035-34500 sayı ile, itiraz nedenlerinin yerinde
görülmediğinden bahisle Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilen dosya, Ceza
Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle karara bağlanmıştır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
CEZA GENEL KURULU KARARI
Sanık hakkında şantaj suçundan kurulan mahkûmiyet hükmü Özel Dairece onanmak
suretiyle, tehdit suçundan kurulan beraat hükmü ise temyiz edilmeksizin
kesinleşmiş olup itirazın kapsamına göre inceleme, sanık hakkında hakaret
suçundan kurulan mahkûmiyet hükmü ile sınırlı olarak yapılmıştır.
Özel Daire ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı arasında oluşan ve Ceza
Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken uyuşmazlık; yerel mahkemece sanık hakkında
hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilirken
gösterilen gerekçenin yasal ve yeterli olup olmadığının belirlenmesine
ilişkindir.
İncelenen dosya kapsamından;
Sanık …’in sosyal medya aracılığıyla tanıştığı katılan … Balcı ile
görüşmelerinde, kendisinde katılana ait çıplak fotoğrafların olduğunu söyleyip
para göndermesini istediği, aksi takdirde fotoğrafları internette
yayınlayacağını belirterek kendisinde bulunan fotoğrafları katılana gösterince,
katılanın on bir günlük süre zarfında farklı tarihlerde olmak üzere sanığın
banka hesabına toplam 2.300 Lira gönderdiği, bu süre içerisinde sanığın
katılana telefonla mesaj göndererek “o…pu, gelip seni bulacağım, sen adam
olmayacaksın, seni bulup tecavüz etsem bile sinirim geçmeyecek … her
istediğimde telefonu açacaksın” şeklindeki sözlerle birçok kez hakaret ettiği,
Adli sicil kaydına göre; sanığın sabıkasız olduğu,
Sanığın dosyaya yansıyan olumsuz bir davranışının bulunmadığı,
Sanık …’in kollukta; katılanla sosyal medya aracılığıyla tanıştığını, katılana ait herhangi bir görüntü yahut fotoğrafın kendisinde olmadığını, katılanın kendisine takım elbise hediye etmek istediğini, takım elbise bedeninin üzerine uymayabileceğini düşünüp onun yerine takım elbisenin parasını göndermesini istediğini, fakat katılanın bu parayı gönderdikten bir süre sonra kendisine el dokuması halı hediye etmesini istediğini, katılana aldığı halıyı otobüsle gönderdiğini, katılanın kendisine evlenme konusunda baskı yaptığından sinirlenip katılana hakaret ettiğini ifade ettiği,
İstinabe yoluyla yapılan sorgusunda ise önceki beyanlarından farklı olarak; katılanın kendisinden Antep işi nakış istediğini, halıcılık yapan arkadaşından 3.500 Lira değerindeki nakışları satın alıp katılanın ikamet ettiği Denizli iline bu arkadaşı vasıtasıyla gönderdiğini, katılan, halıcılık yapan arkadaşından sonradan taksitle aldığı halının parasını göndermediğinden, kendisinin katılanı telefonla arayarak bu parayı istediğini, katılanın, halıyı aldığına dair bir kanıt olmadığını ve parayı ödemeyeceğini ifade etmesi üzerine, gerekirse babasını arayıp durumu haber vereceğini katılana söylediğini, katılanın kendisine farklı tarihlerde olmak üzere toplam 2.300 Lira gönderdiğini, bu paranın 500 Lirasını halıcı olan arkadaşına verdiğini, hâlâ katılandan alacağının olduğunu, suçlamayı kabul etmediğini savunduğu,
Yerel mahkemece, temel ceza tayin edilirken “suçun işlenişi, sanığın şahsi
ve sosyal durumu nazara alınarak” asgari hadden hapis cezası seçilerek
cezalandırıldığı, sanık hakkında TCK’nun 62. maddesinin uygulanmadığı,
TCK’nun 50. maddesinin “Suçun aşamaları ve suçun maddi menfaat güdülerek
işlenmesi nazara alınarak”,
TCK’nun 51. maddesinin “Sanığa verilen cezanın ertelenmesi hâlinde bir daha suç
işlemekten çekineceği yönünde mahkememizde olumlu vicdani kanaat hasıl
olmadığından” ,
CMK’nun 231. maddesinin de “Sanık sabıkasız ise de müdahilin zararını
gidermediğinden lehine CMK’nun 231. maddesinin uygulanmasına taktiren yer
olmadığına”,
Şeklindeki gerekçelerle uygulanmadığı,
Anlaşılmaktadır.
5271 sayılı CMK’nun 231. maddesinde düzenlenen ve Ceza Genel Kurulunun 19.02.2008 gün ve 346–25 sayılı kararı başta olmak üzere birçok kararında açıkça belirtildiği üzere; sanık hakkında kurulan mahkûmiyet hükmünün hukuki bir sonuç doğurmamasını ifade eden ve doğurduğu sonuçlar itibarıyla karma bir özelliğe sahip olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu, denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suçun işlenmemesi ve yükümlülüklere uygun davranılması halinde, açıklanması geri bırakılan hükmün ortadan kaldırılarak, kamu davasının 5271 sayılı CMK’nun 223/8. maddesi uyarınca düşmesi sonucunu doğurduğundan, bu niteliğiyle sanık ile Devlet arasındaki cezai nitelikteki ilişkiyi sona erdiren düşme nedenlerinden birisini oluşturmaktadır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hukukumuzda ilk kez çocuklar hakkında 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 23. maddesi ile kabul edilmiş, 19.12.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5560 sayılı Kanunun 23. maddesiyle 5271 sayılı Kanunun 231. maddesine eklenen 5 ila 14. fıkralar ile büyükler için de uygulamaya konulmuş, aynı kanunun 40. maddesi ile 5395 sayılı Kanunun 23. maddesi değiştirilmek suretiyle, denetim süresindeki farklılıklar hariç tutulmak kaydıyla, çocuk suçlular ile yetişkin suçlular hükmün açıklanmasının geri bırakılması açısından aynı şartlara tâbi kılınmıştır.
Başlangıçta yetişkin sanıklar yönünden yalnızca şikâyete bağlı suçlarla sınırlı olarak, hükmolunan bir yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezaları için kabul edilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması, 5728 sayılı Kanunun 562. maddesi ile 5271 sayılı Kanunun 231. maddesinin 5 ve 14. fıkralarında yapılan değişiklikle, Anayasanın 174. maddesinde güvence altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar istisna olmak üzere, hükmolunan iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezalarına ilişkin suçları kapsayacak şekilde düzenlenmiş, 6008 sayılı Kanunun 7. maddesiyle maddenin 6. fıkrasının sonuna “sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez” cümlesi, 6545 sayılı Kanunun 72. maddesiyle de maddenin 8. fıkrasına “Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez” cümlesi eklenmiştir.
5560, 5728, 6008 ve 6545 sayılı Kanunlarla 5271 sayılı CMK’nun 231.
maddesinde yapılan değişiklikler göz önüne alındığında, hükmün açıklanmasının
geri bırakılabilmesi için;
1) Suça ilişkin olarak;
a- Yargılama sonucu hükmolunan cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis ya da
adli para cezası olması,
b- Suçun Anayasanın 174. maddesinde güvence altına alınan inkılâp kanunlarında
yer alan suçlardan olmaması,
2) Sanığa ilişkin olarak;
a- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm edilmemiş olması,
b- Yargılamaya konu kasıtlı suçun, sanık hakkında daha önce işlediği başka bir
suç nedeniyle verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına ilişkin
denetim süresi içinde işlenmemiş olması,
c- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan
önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi,
d- Mahkemece sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları
göz önüne alınarak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate ulaşılması,
e- Sanığın, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmediğine dair bir
beyanının olmaması,
Şartlarının gerçekleşmesi gerekmektedir.
Tüm bu şartların varlığı halinde, mahkemece hükmün açıklanmasının geri
bırakılmasına karar verilebilecek ve onsekiz yaşından büyük olan sanıklar beş
yıl, suça sürüklenen çocuklar ise üç yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine
tâbi tutulacaktır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılıp bırakılmayacağına ilişkin bir değerlendirme yapılması için, yargılamanın herhangi bir sujesinin talepte bulunması şart değildir. Maddede öngörülen şartların oluşup oluşmadığı ve bu hükmün uygulanıp uygulanmayacağı hâkim tarafından her olayda resen değerlendirilip takdir edilmeli ve denetime imkân verecek biçimde kararda gösterilmelidir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesinin objektif şartlarından biri, suçun işlenmesi ile mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tamamen giderilmesidir. Burada kast edilen maddi zarar olup, manevi zarar bu kapsamda değerlendirilmemelidir. Objektif şartlardan diğeri, sanığın suç tarihinden önce kasıtlı bir suçtan cezalandırılmamış olmasıdır. Daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmakla birlikte adli sicilden silinme şartları oluşmuş mâhkumiyet, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına kanuni engel oluşturmayacak, ancak bu durum, sanığın suç işleme hususundaki eğilimini belirleme yönünden mahkemece değerlendirmeye tabi tutulabilecektir.
Maddi zararın bizzat sanık tarafından giderilmesi gerekmeyip sanık adına ancak onun bilgisi ve rızası tahtında üçüncü kişiler tarafından tazmin, aynen iade veya eski hale getirme suretiyle karşılanması da mümkündür. Suçun işlenmesiyle herhangi bir zararın doğmadığı ya da zarar doğurmaya elverişli olmayan suçlar yönünden ise bu şart aranmayacaktır.
Zarar belirlenirken hâkim, ceza muhakemesinde şahsi hak davasına yer verilmediği gerçeğini göz önünde bulundurarak, kanaat verici basit bir araştırma yapmalı, hukuk hâkimi gibi gerçek zararı tam anlamıyla tespit etmeye çalışmamalıdır. Zira CMK’nun 231. maddesindeki düzenleme, kişinin ileride hukuk mahkemesinde bir şahsi hak davası açmasına ve giderilmediğini düşündüğü gerçek zararın kalan kısmına hükmedilmesini istemesine engel değildir.
Zararın herhangi bir araştırma yapılmaksızın herkes tarafından kolaylıkla belirlenebileceği durumlarda sanığın, zarar görenin talebi veya mahkemenin ihtarı olmaksızın kendiliğinden zararı gidermesi gerekmektedir. Bunun yanında, bazı olaylarda, zararın tespiti teknik bilgi gerektirdiğinden, ancak konusunun uzmanı bilirkişiler aracılığıyla belirlenebilmektedir. Bu gibi durumlarda zararın miktarı hâkim tarafından belirlenemiyorsa, bilirkişi incelemesi yaptırılmalı ve zararın karşılanması konusunda iradesini gösteren sanıktan belirlenen bu miktar zararı giderip gidermeyeceği açıkça sorulduktan sonra, sonucuna göre hükmün açıklanmasının geri bırakılıp bırakılmayacağı tartışılmalıdır.
Bununla birlikte, 5271 sayılı CMK’nun 231/6-b maddesindeki “Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması” şeklindeki düzenleme ile kanun koyucu, suça ve faile ilişkin tüm objektif şartları taşıyan herkes için mutlak surette hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi gerektiğini kabul etmeyip, hâkime belirli ölçüler içerisinde bir takdir hakkı tanımıştır. Ancak, sanığın yeniden suç işleyip işlemeyeceği hususundaki değerlendirmenin dosya içeriğine uygun, kanuni ve yeterli gerekçe içermesi ve bu gerekçenin hükümde yer alan hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi, ertelenmesi ve takdiri indirim uygulamalarında dayanılan gerekçe ile çelişkiye neden olmaması gerekir.
Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;
Sabıkası bulunmayan sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının uygulanma koşullarına ilişkin CMK’nun 231. maddesinin 6. fıkrasının (a) bendinde düzenlenen “Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması” şeklinde düzenlenen objektif şartın gerçekleştiği, sanığın hakaret suçundan giderebileceği maddi bir zarar bulunmadığından aynı fıkranın (c) bendindeki “Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi” şartı yönünden de hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına engel bulunmadığı hâlde, istinabe yoluyla sorgusu yapılan ve dosyaya yansıyan olumsuz bir davranışı bulunmayan sanık hakkında yerel mahkemece, CMK’nun 231. maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendinde düzenlenen “Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması” şeklindeki subjektif şartın bulunup bulunmadığı değerlendirilmeden, “sanık sabıkasız ise de müdahilin zararını gidermediği” şeklindeki gerekçeyle hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilmiş ise de, yerel mahkemece takdiri indirim uygulanmayan sanık hakkında cezanın ertelenmemesine yönelik; “sanığa verilen cezanın ertelenmesi hâlinde bir daha suç işlemekten çekineceği yönünde mahkememizde olumlu vicdani kanaat hasıl olmadığı” şeklinde gösterilen ve dosya kapsamıyla da uyumlu olan gerekçenin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun uygulanmasına ilişkin CMK’nun 231. maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendinde düzenlenen subjektif şartı da içerdiği, dolayısıyla sanığın yeniden suç işlemekten çekineceği konusunda kanaate ulaşmayan yerel mahkemece bu konunun tekrar değerlendirilmesinin bir fayda sağlamayacağı gibi, yargılamayı gereksiz yere uzatacağı hususları birlikte değerlendirildiğinde; sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına dair verilen kararın isabetli olduğunun kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla, haklı nedene dayanmayan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.
Çoğunluk görüşüne katılmayan üç Ceza Genel Kurulu Üyesi; “itirazın kabulüne karar verilmesi gerektiği” düşüncesiyle karşı oy kullanmışlardır.
SONUÇ :
Açıklanan nedenlerle,
1- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının REDDİNE,
2- Dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 26.06.2018 tarihinde yapılan müzakerede oy çokluğuyla karar verildi.
Kaynak:Hukukihaber
