Anayasa Mahkemesi Birinci Bölümü 19/11/2019 tarihinde, Z. Ö. (B. No: 2016/67737) başvurusunda Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Olaylar
Öğretmen olarak görev yaparken 15 Temmuz darbe teşebbüsünün ardından tutuklanan başvurucu, Ceza İnfaz Kurumu İdare ve Gözlem Kurulunun kararıyla tek kişilik odaya alınmış ve tahliye edilene kadar (yaklaşık iki yıl) burada kalmıştır. Tutulma koşullarının insan haklarına aykırı olduğunu belirterek yeniden çoklu odaya alınmayı talep eden başvurucunun talebi İnfaz Hâkimliğince incelemeksizin reddedilmiştir. Kararın gerekçesinde; Adalet Bakanlığı (Bakanlık) Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün yazısına istinaden başvurucunun tek kişilik odaya konulduğunu ifade eden İnfaz Hâkimliği, Ceza İnfaz Kurumunun işleminin Bakanlığın talimatının uygulanmasından ibaret olduğunu belirtmiştir. Bu karara itirazı da reddedilen başvurucu bireysel başvuruda bulunmuştur.
İddialar
Başvurucu, ceza infaz kurumunda tek kişilik odaya alınmaya ilişkin karara karşı yapılan başvurunun infaz hâkimliğince incelenmeksizin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Somut olayda tek kişilik odaya alınma yönündeki idari karara karşı yapılan başvurunun esasının incelenmemesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkına yönelik bir müdahalede bulunulmuştur. Bu müdahale Anayasa’nın temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına ilişkin genel ilkeleri düzenleyen 13. maddesine uygun olmadığı müddetçe mahkemeye erişim hakkını ihlal edecektir.
İnfaz Hâkimliği, başvurucunun şikâyetine konu tek kişilik odada tutulmaya dair kararın İdare ve Gözlem Kurulu tarafından alınmış olmasına karşın kararın Bakanlığın yazısına dayandığı gerekçesiyle idare mahkemesi önünde dava edilmesi gerektiğini belirtmiş ve başvuruyu incelemeksizin reddetmiştir.
İnfaz Hâkimliğinin önündeki davanın konusu İdare ve Gözlem Kurulu kararıdır. Bu karar 4675 sayılı Kanun’un infaz hâkimliğinin görevlerini düzenleyen ilgili maddede belirtilen hükümlü ve tutukluların ceza infaz kurumuna yerleştirilmesi, barındırılması, bedensel ve ruhsal sağlıklarının korunması konularıyla ilgilidir. Öte yandan İnfaz Hâkimliğinin İdare ve Gözlem Kurulunun tutuklu veya hükümlülerin tek kişilik odalarda barındırılmalarıyla ilgili kararlarına karşı yapılan şikâyetlerin incelenmesinin kendi görev alanına girmediğiyle ilgili bir değerlendirmesi yoktur.
İnfaz Hâkimliği İdare ve Gözlem Kurulunun bu kararının Bakanlığın yazısına dayanması sebebiyle şikâyeti incelemeksizin reddetmiştir. İnfaz Hâkimliğinin gerekçesinden anlaşıldığına göre söz konusu işlemin Bakanlık yazısına dayanmamış olması hâlinde İnfaz Hâkimliği şikâyet başvurusunun esasını inceleyebilecektir.
Oysa başvurucu Bakanlığın herhangi bir düzenleyici işlemine karşı değil tek kişilik odada kalmasına yönelik İdare ve Gözlem Kurulu kararına karşı dava açmıştır. Kanun’un açık metni de dikkate alındığında İnfaz Hâkimliğinin bu yorumu öngörülebilir değildir. Bakanlığın yazısının İnfaz Hâkimliğinin görev alanına giren konuyu neden görev alanının dışına çıkardığı anlaşılamamıştır. Ayrıca İnfaz Hâkimliği ceza infaz kurumlarının tutuklu ve hükümlülerle ilgili işlemlerine karşı açılan davaların daha hızlı bir biçimde karara bağlanması amacıyla kendi görev alanına bırakıldığı hususunu da yeterince dikkate almamıştır.
Bu durumda İdare ve Gözlem Kurulu kararına karşı yapılan şikâyetin açık kanun hükmünün öngörülemez bir biçimde yorumlanarak incelenmeksizin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkına yapılan müdahalenin kanunilik unsurunu taşımadığı sonucuna varılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Kaynak:Hukukihaber
